Bebekleri uyutmak isterken sersemleştiriyor muyuz

Bir haftalık bebekler günün yaklaşık yüzde 80'ini kısa aralıklarla uyuyarak geçirirler. Bir aylık olduklarında, uyku zamanları günde 3 ila 4 kestirmeye ve 5-6 saatlik kesintisiz bir gece uykusuna dönüşerek gittikçe azalır.

Bebeklerin geceleri uykudan uyanmaları annelerin en çok zorlandıkları hususlardan biridir. Günümüzde uzmanlar 'bebek ağladığında karnının tok, altının kuru olduğundan ve sancısının olmadığından eminseniz, çok tedirgin olmanıza gerek yok diyorlar.

Annelerin çocuklarını kitaplara bakarak büyütmeye çalıştıkları 20. yüzyılın son çeyreğinden önce doğan bebekler annelerinin kucaklarında, ayaklarında veya bir beşikte sallanıp uyutularak büyüdüler.

Bebeklerin sallanarak uyutulmalarına, bilim adamları 'vestibular uyan' adını veriyorlar. Gerçi anneler binlerce yıldır Bebeklerini sallıyorlar ama konu araştırmacıların daha yeni ilgisini çekiyor. Anneler sallamanın bebeği sakinleştirdiğinden ve uyuttuğundan eminler ancak uzmanlar bunun ayrıca bebeğin gelişimine de çok faydalı olduğu hususunda dikkati çekiyorlar.

İç kulak, işitme ve denge organlarını içeren iki bölümden oluşur, işitmede hiçbir rol oynamayan ikinci bölüm yalnızca dengeyle ilgilidir. İçi sıvı dolu yarım daire biçiminde üç kanaldan oluşan bu bölüme 'vestibular labirent' denilir.

Buradaki hücreler, başın en küçük hareketi ile çalkalanan iç-kulak sıvısının çırpıntılarıyla uyarılarak başın açısal hareketini anında beyne iletirler. Görme duyusunun da yardımıyla dengenin sağlanmasına yardımcı olurlar. Çok hızla dönüp aniden durduğumuz zaman, iç kulak kanallarındaki sıvı hala dönmekte olduğundan baş dönmesi denilen durum meydana gelir.

Vücut sallanırken gözler sabit bir noktaya baktığında onlardan beyine hareket olmadığı sinyali gider. Bu iki sinyal arasındaki fark, araba tutmasında olduğu gibi bir çeşit baş dönmesi yaratır ve uyku getirir. Uykunun gelmesi vücut ihtiyacı olarak değil tamamen beyinde oluşur. Devamlı hareket halinde olan, başka şeyle meşgul olan bebeğin sallanarak uyutulması zordur.

Araştırmalar iç kulak vestibular sistemi düzenli olarak uyarılan Bebeklerin daha hızlı geliştiklerini, daha erken oturup, ayakta durabildiklerini gösterdiler. Salıncakta, kucakta veya ayakta sallanan bebeklerdeki reflekslerin uyarı almayan bebeklerden daha hızlı gelişmeleri araştırmacıları bir başka yöne, önemli bir çocuk sorununa yöneltti.

Hiperaktif denilen aşırı hareketli, sürekli hayal gören ve yeteneklerini geliştiremeyen çocukların vestibular sistemlerinde bazı bozukluklara rastlandı. Yapılan çalışmalar, mongoloid olan veya beyin felci geçirmiş olan çocukların vestibular uyarı ile daha iyi gelişebildiklerini gösterdiler.

Araştırmacıların daha yeni farkına vardıkları Bebekleri sallayarak büyütmenin faydalarını anneler insanlığın ilk günlerinden itibaren annelik içgüdüleri ile hissetmişlerdi. Tabii burada bebeğin annesinin kucağında sallanırken, onun sesi ve kokusu ile duyduğu mutluluğun etkisini de unutmamak gerekir.

Bebeği uyuturken hızlı sallamak zararlı

Bebeği sallayarak uyutmak Türk kültürünün değişmez parçası. Hemen hemen tüm anneler, bebeğini ayağında ya da beşikte sallayarak uyutuyor.

Oldukça masum görünen bu yöntem, dikkat edilmediğinde bebeğin henüz yeni gelişen beyninde ciddi hasarlara sebep olabiliyor. Uzun süre ve hızla sallanan bebeklerde ileri yaşlarda körlük ve felç riskinin arttığı belirtiliyor. Uzmanların bu konuda uyarısı şöyle: Bebeği sallayarak uyutmaya alıştırmayın, ağladığında bırakın kendi kendine sussun. Eğer kendi başına uyumuyorsa çok hafif ve kısa süreli sallayın. 2001 yılında İskoçya’da Çocuk Nöroloğu Dr. Robert Minns tarafından yapılan bir araştırmada hızla sallanan Bebeklerin ileri yaşlarda kör ve felç olma riski taşıdıkları ortaya çıkarılmıştı.

Acıbadem Bursa Hastanesi Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Bülent Öztürk, bebek sallama yöntemiyle ilgili uyarılarda bulunuyor. Beşikte, ayakta ya da başka araçlarla yapılan sallamanın şiddetine çok dikkat edilmesini isteyen Öztürk, Anneler ve babalar özellikle geceleri uyku sersemliğiyle Bebekleri hemen uyusun diye aşırı şekilde sallıyor. Her gece bu şekilde sallanan Bebeklerin beyninde zamanla sarsıntılar meydana gelebiliyor. diyor. Şiddetli sallamalarda iç kulak sıvısının çevresindeki dokulara hızla çarptığını ve bebekte sersemlik haline sebep olduğunu vurgulayarak, uzun vadede bu durumun beyne zarar verebileceğini aktarıyor.

Bebekleri uyutmak için binlerce yıldır kullanılan sallama yöntemi aslında beynin uyarılması esasına dayanıyor. Sallama sırasında iç kulakta dengeyi sağlayan vestibular labirentinden ve sabit noktaya bakan gözlerden beyne iki farklı sinyal gidiyor. Bu sinyaller arasındaki fark, baş dönmesi ve sersemlik hissi doğurarak uyku getiriyor. Çocuk Hastalıkları Uzmanı Bülent Öztürk, sallanan bebeğin ihtiyaç duyduğundan ya da yorulduğundan değil, beyni uyarıldığı için uykuya daldığını kaydediyor. Sallanırken başka şeylerle ilgilenen ve bakışlarını sürekli hareket ettiren bebeklerde beyin uyarımının gerçekleşmediğini, bu nedenle de uyumadıklarını bildiriyor.

Doktor Bülent Öztürk, ailelere Bebeklerini uyutmak için sallamaya alıştırmamaları tavsiyesinde bulunuyor. Öztürk, çok ağlayan ya da sallamaya alışan Bebeklerin ise hafifçe ve kısa süreyle sallanabileceğini, bunun bebeğe herhangi bir zararı olmayacağını aktarıyor.