Çocukların Abur Cubur Tüketimi

Anne-babaların çocuklarıyla en çok yaşadığı sorunlar arasında çocuklarının abur cubura olan düşkünlükleri gelir. Bu tüketim, ebeveynleri endişelendirmektedir. Aslında pek de haksız değiller. Zira hiçbir besleyici değeri olmayan ve yüksek kalori içeren bu gıdalar, sağlığı ciddi derecede tehlikeye sürüklemektedir. Bu gıda görünümlü ürünlerin yol açtığı zararlardan bazılarını sayacak olursak; listenin başında diş sağlığına zarar vermesi, obeziteye yol açması, çocukların besleyici gıdalar almasının önünü kesmesi, kalp rahatsızlığı, diyabet, alerji, sindirim bozuklukları ve kanser gibi birçok ciddi rahatsızlıklar gelir.

Çocukları abur cuburlardan uzak tutmak, günümüz yaşantısında pek de kolay bir durum değildir. Başta reklam filmleri olmak üzere birçok alışveriş merkezinde yer alan rengârenk reyonlar, çocukları oldukça cezp etmektedir. Her şey bir tarafa; çocuğun çevrede abur cubur tüketenlere şahit olması, kendisinin bu isteğini pekiştirmektedir. Hele ki çocuğa bu konuda yasaklar getirilmişse, çocuk kendisine haksızlık yapıldığını düşünerek ailesine kızabilmektedir.

Esasında abur cubur tüketimi konusunda çocuğa konulan yasaklar, çocuğun bu ürünlere ilgisini ve hevesini bir hayli artırır. Dolayısıyla ebeveynlere düşen; çocuklarını, abur cubur tüketiminin zararları hakkında bilgilendirmek, bu gıdalara olan yaklaşımlarını kontrol etmek ve ölçü dâhilinde yaklaşmalarını sağlamaktır.

“Oyun çağı çocuklarının günlük tükettikleri besinlerin içinde eklenmiş şeker en fazla 25gr/gün (6 çay kaşığı) olmalı, günlük toplam kalorinin %10’unu geçmemelidir. Şeker, şekerleme, hazır kurabiye, kek, mısır şurubu eklenmiş hazır gıdalar verilmemelidir; bal, reçel ve marmelat gibi gıdaların olabildiğince az tüketilmesi sağlanmalıdır. Şekerli içecekler (gazoz, kola, hazır meyve suyu, limonata gibi), oyun çocuğu beslenmesinde yer almamalıdır; en fazla haftada bir bardak ile kısıtlanmalıdır. Bu yaş grubunda içecek olarak su verilmelidir, ayran, bitki ve meyve çayları verilebilir.

Ayaküstü atıştırmalık olarak tanımlanabilecek (fast-food) yiyecekler; kolay ulaşılmaları, ucuz, lezzetli (tuzlu, yağlı, şekerli) ve paketlerinin cezp edici olması gibi nedenlerle bu yaşlarda, medyadaki reklamların da etkisiyle tüketilmeye başlanmaktadır. Ancak bu tür yiyecekler kalorilerinin çok yüksek oluşu, doymamış yağ ve kolesterol içermeleri, vitamin, mineral ve liften fakir oluşları, sağlıksız beslenme alışkanlığına yol açmaları nedeniyle çocuk beslenmesinde yer almamalıdır.”

Bu arada bir çocuğun gereksinim duyduğu günlük enerji miktarı 1 yaş çocuklar için 1100 kalori, sonraki her yaş için artı 100 kaloridir.

Örneğin 4 yaşında olan çocuğun günlük enerji gereksinimi bu formüle göre 1400 kaloridir. Bu değerin %10’u 140 kaloriye tekabül etmektedir. Yani 4 yaşındaki çocuğun günde 140 kaloriden fazla abur cubur tüketmemesi gerekmektedir. 4 yaş altı çocukların ise abur cubur tüketmeleri hiçbir surette önerilmemektedir.

Bu bilgiler ışığında aileler çocuklarına daha sağlıklı beslenme hususunda rehberlik edebilir, onları teşvik edebilirler.

Peki, çocukların abur cubur tüketimlerini asgariye indirmek için ebeveynlere düşen görevler nelerdir?

Çocuklara evde ve dışarıda iyi birer örnek olmalı, ebeveynler olarak sağlıklı beslenmeye ve abur cubur tüketmemeye özen gösterilmelidir.

Abur cubur, ödül vesilesi yapılmamalı. Aileler genelde istekleri yerine getirildiği taktirde çocuklarına şeker, çikolata, gofret gibi vaatlerde bulunurlar. Bu yaklaşım abur cuburları çocuğun gözünde daha değerli ve özel kılar.

Tatlı atıştırmalıklar zamanı belirlenmelidir. Çocuklar tümüyle tatlı şeylerden uzak tutulamayacağına göre, kontrollü ve ölçülü olmak kaydıyla ailece uygulanacak belli bir atıştırmalık saati olmalıdır. Çocuk daha fazla istediğinde ertesi gün aynı saatte yine bu atıştırmalıkların olacağı söylenerek sabretmesi telkin edilebilir.

Eve alınan abur cuburlar, çocuğun göremeyeceği bir yerde muhafaza edilmelidir. Yine kontrollü ve ölçülü bir şekilde zamanı geldiğinde, ailece azar azar çocuklarla günlük enerji ihtiyaçlarının %10’unu geçmemek kaydıyla tüketilmelidir.

Ev yapımı sağlıklı atıştırmalar hazırlanmalı, çocuğa ara öğünlerde meyve yeme alışkanlığı kazandırılmalıdır. Meyve-süt veya meyve-yoğurt karışımları hazırlanabilir, abur cuburu unutturacak alternatifler üretilebilir. Seveceği tarifler bulmalı, çocuğu zorlamamalı, sağlıklı atıştırmalıkları çocuğa sevdirmenin formülleri bulunmalıdır.

Ebeveynler çocuklarıyla birlikte tam tahıllı ve kepekli undan kek ve kurabiyeler yapabilirler.

Asitli içecek ve hazır meyve suları gibi zararlı içecek ve yiyeceklerden uzak tutmak için çocukla deneyler yapılabilir.

Bir deney örneği: Deney için 3 bardak, kola, sirke, su ve 3 yumurta yeterli olacaktır. Öncelikle deneyin her aşamasında çocukla birlikte olmalı ve ona asitli yiyecek ve içeceklerin dişlere ve mideye vereceği zararları, yumurta üzerinde nasıl gözlemleyeceği aktarılmalıdır. Her bardağın içerisine birer yumurta koyup, 1. bardağa kola, 2. bardağa su, 3. bardağa ise sirke dökülür. 2-3 gün yumurtalar bardaklarda bekletilir. Bu arada, çocukla birlikte belli aralıklarla yumurtalarda gerçekleşen değişim gözlemlenir/incelenir. 3. Günün sonunda sirke ve kolada bekletilen yumurtaların kabuklarının bozulduğu gözlemlenecektir. Bu deney çocuğun asitli gıdalar konusunda bir fikir edinmesine yardımcı olacaktır. 

Abur cubur gıdaların, öğün yerine yenmesine ve öğünden önce yenmesine izin verilmemelidir.

Çocuk, düzenli olarak ana öğünlerde sağlıklı ve dengeli beslenmeye alıştırılmalıdır.

Hepsinden önemlisi, gıdaların helal olup olmadığına dikkat etmeli, içindekiler hakkında bilgi edinmeli, çocuğun kursağından haram lokma geçmemesi için büyük bir hassasiyet gösterilmelidir.