Bacak toplardamarındaki tıkanıklık, ani ölüme yol açıyor

Dünyaca ünlü hematolog Prof. Dr. Nigel Key, halk arasında az bilinen ancak ölüm nedenleri arasında üçüncü sırada yer alan, bacak ve akciğer damarlarında ortaya çıkan ‘toplardamar tıkanıklığı’ (VTE) hakkında önemli uyarılarda bulundu. Toplardamar tıkanıklığının (VTE) ön belirti göstermediği için ‘sessiz ölüm’ olarak nitelendirildiğini kaydeden Prof. Key, “Gebelik, lohusalık dönemi, doğum kontrol hapları, şişmanlık, hastanede uzun yatış, 4 saatten fazla yolculuk, dar kıyafetler, lastik çoraplar, ortopedik ve genel cerrahinin büyük ameliyatları ve sigara kullanımı, toplardamar tıkanıklığını tetikliyor.” dedi. Key, bacakta şişlik, ağrı, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve öksürüğün ‘sessiz ölüm’ün belirtileri olduğunu söyledi.

Türk Hematoloji Derneği tarafından Antalya’da düzenlenen 40’ıncı Ulusal Hematoloji Kongresi’nde ‘Tromboz’dan kaynaklı sessiz ölüm masaya yatırıldı. Dünyaca ünlü hekim Uluslararası Tromboz ve Hemostaz Derneği Başkanı Prof. Dr. Nigel Key, dünyada ölüm nedenlerinin ilk sırasında tromboza yol açan kalp-damar hastalıklarının geldiğini anlattı. Buna karşın hekim ve hastaların toplardamar tıkanıklığı (Venöz Trombo Embolizm- VTE) hakkında yeteri kadar farkındalıklarının olmadığını aktararak önemli uyarılarda bulundu.

Tromboz’u atar ve toplardamar içinde kan pıhtısının oluşması ve kan akışının engellenmesi diye tanımlayan Prof. Key, trombozun atardamar tıkanıklığı yapması durumunda kalp krizi ve felce sebep olduğunu söyledi. Bacak derin damarlarındaki toplardamar tıkanıklığının ise çoğu zaman hastalar ve hekimler tarafından fark edilmediğini ifade eden Prof. Key şu hayati uyarıyı yaptı: “Bacak derin damarlarında tıkanıklık olması durumunda buradaki pıhtının koparak akciğerdeki toplardamarları tıkaması ölüme neden olmaktadır. Oysa bacak ve akciğerlerdeki kan pıhtısı oluşumu önlenebilir. Öncelikle bireyler kendi taşıdıkları risk faktörlerini bilmek durumunda.”

HAMİLELİKTE RİSK 3 KAT ARTIYOR

Toplardamarda kan pıhtılaşmasının günlük hayatta birçok risk faktörünün bir araya gelmesinden kaynaklandığını belirten Prof. Nigel Key, yılda 300 bin kişinin ölümüne neden olan trombozun meme kanseri, AIDS ve trafik kazalarından daha fazla ölümlere neden olduğunu söyledi. Hastalara teşhis konulmadan 3’te 2’sinin hayatını kaybettiğine dikkat çekti. Trombozdan kaynaklı ölümlerin yüzde 70 oranında önlenebilir olduğuna dikkat çeken Prof. Key, erkeklerde daha fazla görülmesine rağmen östrojen hormonun arttığı hamilelik dönemleri ve bazı doğum kontrol haplarının riski 2 ila 3 kat artırdığını söyledi. Prof. Key, “Ayrıca, kanser, kalp yetersizliği, hastaneye yatış gerektiren dahilî hastalıklar, felç ve böbrek-karaciğer gibi organ yetersizlikleri de risk faktörlerini artırıyor. Tromboz, genetik olarak da geçebiliyor. Ailede tromboz bozukluğu varsa gençler de ortaya çıkabiliyor.” dedi.

Bacak ve akciğerlerde kan pıhtısı oluşumunun önlenebileceğine dikkati çeken Key, şunları kaydetti:

“Uzun seyahatler tromboz riskini 4 kat  artırıyor. 4 saatten uzun süreli hava ve otobüs yolculukları başta olmak üzere tüm yolculuklar için her 1-2 saatte bir ayağa kalkılması ve yürünmesi, seyahat esnasında sigara kullanmaktan kaçınılması, baskı oluşturmayan rahat giysilerin tercih edilmesi önemli. Ayrıca, bacakların sık olarak kasılıp gevşetilmesi, oturma pozisyonunun sık değiştirilmesi, sıvı kaybının önlenmesi ve bu amaçla tercihen alkol içermeyen sıvıların içilmesi, varis çoraplarının kullanımı, yolculukta dar kıyafet giyilmemesi ve uzun süreli hareketsizliğe yol açabilecek yatıştırıcılar ile alkol kullanımından kaçınılması gerekir.”