Lokman Suresi'nden anne ve babalara hayat veren tavsiyeler

İş çocukları büyütmeye gelince ebeveynlere çok büyük bir sorumluluk düşüyor. Çocuklara rehberlik etmede ilk ve öncelikli kaynak anne-babadır ve eğer onlar üzerine düşen bu görevi hakkıyla yerine getirirlerse çocuklarının büyüyüp salih kullar olması daha muhtemeldir. Başka bir şekilde ifade edecek olursak, toplumu değiştirecek veya ıslah edecek bireyler ebeveynlerdir. İslam, ebeveynlere çok büyük bir sorumluluk yüklüyor. Ebeveynlerin, çocuklarının karakterini İslami prensiplere göre inşa etmek için çalışmaları gerekiyor. Onlara neyin doğru, neyin yanlış olduğunu ve de salihlerin yolundan nasıl gidebileceklerini öğretmeleri gerekiyor.

Kur'an öğretmek ve okumanın sadece sevap olduğu düşünülüyor, ancak, ebeveynler şunun farkında varmalılar ki, Kur'an bundan çok daha fazlasıdır. Kur'an hayatta karşılaştığımız her türlü durumda, bir anlam çıkarabileceğimiz ve rehberlik bulabileceğimiz bir kaynaktır. Lokman suresi, Kur'an'da bulunan diğer ayetlere ve surelere ilaveten ebeveynlerin anne-babalıkları için tavsiye bulabilecekleri bir suredir. Yukarıdaki bilgiler Müslümanların Lokman suresinden öğrenebileceği ebeveynlik tavsiyeleriydi. Bunları ilerleyen satırlarda açıklayacağız, ama öncesinde, daha iyi anlayabilmek için Hazreti Lokman aleyhisselam ile kısa bir giriş yapalım.

Hazreti Lokman aleyhisselam

Hazreti Lokman, Peygamber olmasa da, Allah (subhanehu ve te'ala) tarafından ilim ve irfan bahşedilen inanan kullarının içinde en zekisi olarak bilinmektedir. Kur'an'da Peygamber olmadığı halde ismi geçen nadir kişilerden biridir. Lokman aleyhisselam, öncelikli olarak bir kul ve marangozdu; ama zekası ve sahip olduğu irfan sayesinde herkesçe tanınan biri haline geldi. Lokman Suresinde, diğer ayetlerle birlikte, Allah (subhanehu ve te'ala) Lokman aleyhisselamın oğluna verdiği nasihatleri de bildiriyor. Şimdi, bu tavsiyelere ve ebeveynlerin bunları nasıl uygulaması gerektiğine değineceğiz.

SADECE ALLAH'A İBADET ETMEYİ ÖĞRETİN

Çocuklara İslam'ı anlatmak anne babanın görevidir. Eğer ebeveynler bu konuda başarısız olurlarsa, çocuklar İslami hiçbir değeri alamaz ve eğer bu değerler kaybolursa çocuklar İslam ile alakası olmayan bireyler olarak büyüyebilirler. Dahası, İslami prensiplerde öğretilmesi gereken ilk ve en önemli şey sadece Allah (subhanehu ve te'ala)'ya ibadet edilmesidir.

Allah (subhanehu ve te'ala), Lokman aleyhisselamın oğluna söylediklerinden, tavsiye olarak şu şekilde bahsediyor: Hani bir zaman Lokman, oğluna öğüt vererek demişti ki: “Yavrucuğum! Allah'a ortak koşma, çünkü Allah'a ortak koşmak (şirk), elbette büyük bir zulümdür.” (31:13) Anne ve baba çocuklara Allah'ın tek olduğunu (tevhidi) öğreterek İslam'ın tek bir yönünü değil İslam'ın temelini öğretmiş oluyorlar. Bu, çocukların Allah'a güvenerek doğruyu bulması ve ebeveynlerin Allah'a bağlılık hususunda çocuklarıyla aynı olduğunu kabullenebilmesi ile olur.

EBEVEYNLERİN İSLAM'DAKİ MEVKİİNİ ANLATIN

Ebeveyn-çocuk ilişkisinde, ebeveynlerin sorumluluğu çoktur ama aynı zamanda çocukların da ebeveynlerine saygılı olması gerekir. Bu, çocuklar büyüdükçe kendiliğinden oluşması zorlaşmaya başlayan bir şeydir. Bu yüzden ebeveynler çocuklarına bu mevzuyu henüz onlar küçük yaştayken öğretmelidir. Ebeveynler çocuklarına İslam'ın kendilerine verdiği konumu ve kendilerine karşı nasıl davranılması gerektiğini öğretmelidir. Lokman aleyhisselamın çocuklarına verdiği bu tavsiye Kur'an'da şöyle bahsedilmiştir: Gerçi biz insana, anasına ve babasına itaati de tavsiye ettik. Anası onu zayıflık üstüne zayıflıkla taşıdı. Onun sütten ayrılması da iki yıl içindedir. (Biz insana): “Bana, anana ve babana şükret” diye de tavsiye ettik. Dönüş, ancak banadır.” (31:14)

Lokman aleyhisselamın tavsiyeleri, ebeveynlere verilebilecek en güzel derstir. Ebeveynler çocuklarına İslam'ın kendilerine önem verdiği ve çocukların da bu şekilde davranması gerektiğini söylemelidirler. Ancak, ebeveynler ayetin tamamını açıklayıp, Allah'a (subhanehu ve te'ala) olan itaatlerinin daha güçlü olması gerektiğini ve ebeveynleri ve Allah arasında seçim yapmaları gerektiğinde önceliğin her zaman Allah olması gerektiğini öğretmelidirler. Dahası, saygı öğretilirken ebeveynler çocukların önünde kendi ebeveynlerine saygı göstererek örnek teşkil etmelilerdir.

ÇOK ÇALIŞMALARINI VE ALLAH'A TESLİM OLMALARINI TAVSİYE EDİN

Müslüman anne-babalar çocuklarına yaşamanın doğru yolunu öğretemediklerinde başka bir zorlukla karşılaşıyorlar. Ya çok çalışmalarını söylüyorlar ya da Allah'a güvenip her şeyi bir kenara bırakmaları gerektiğini. Lokman aleyhisselam oğluna farklı bir tavsiye vermiştir: “Yavrucuğum! Haberin olsun ki, yaptığın bir hardal tanesi ağırlığınca olsa da, bir kaya içinde veya göklerde, yahut yerin dibinde gizlense, Allah onu getirir, mizanına kor. Çünkü Allah en ince şeyleri bilir, her şeyden haberdardır.” (31:16) Anne-babalar çocuklarına bu ikisi arasındaki dengeyi öğretmekle yükümlüdür. İkisi de başarılı olmak isteyen her Müslümanın hayatında olması gerekenler şeylerdendir. Bunların herhangi birini hayatında uygulayamayan biri yorgun düşmeye mecburdur ve hayata umutsuz ve usanmış bir şekilde bakmaya başlar.

SALİH MÜSLÜMAN OLMALARINI VE NAMAZ KILMALARINI SÖYLEYİN

Müslüman ebeveynler çocuklarına erdemliliğin ve dürüstlüğün yolunu göstermelidirler. Ayrıca, namaz kılmalarını sağlamakla yükümlüdürler. Dürüstlük ve namaz kılmak İslam'ı tamamlayan iki parçadır. Anne-baba çocuklarına şunu öğretmek zorundadır: biri namazını kılmayıp salih amel işliyorsa, o yaptıklarının ancak yarısı kadar faydasını görür ve namazını kılıp salih amel işlemeyenlere ise yine yaptıklarının/ kıldığı namazların daha az faydası vardır. Lokman aleyhisselamın da oğluna dediği gibi:

“Yavrucuğum! Namazı kıl, iyiliği emret, kötülükten sakındır. Başına gelenlere sabret, çünkü bunlar, azmi gerektiren işlerdendir.” (31:17)

Özetleyecek olursak, Müslüman anne-babalar çocuklarına hayatı ve onu İslami bir şekilde yaşayabilmeyi öğretmelilerdir. Anne-babalar çocuklarını başıboş bırakmada tercih hakkına sahip değillerdir, aksine dürüstlük, salih ameller ve bunları yapmanın İslami yolunu öğretmelidirler. Böylece çocuklar büyüyüp hür bireyler olduklarında neye inandıkları ve hayatlarını neye göre şekillendireceklerine dair net bir fikirleri olur.