İslam’da bazı ibadetler sözle, bazı ibadetler bedenle, bazı ibadetler mal ile yapılır ve bazı ibadetler hepsini birden içine alarak yapılır. Hac hem söz, hem beden hem mal ile yapılan ibadetlerdendir. Bir yönüyle sembollerden oluşan, bir yönüyle gösteriye dönüşen  ve bir yönüyle tamamen inzivaya çekilmeyi öngören ibadettir.

Niyetle başlayan Hac ibadetinin, Mikat’ta giyilen ihram’la kendini gösteren bir  bütünlük, bir okyonus içindeki hiçliğini hissedirerek girilen Haram bölgesi vardır.  Gücün ve makamın yok olduğu seni senden başka kimsenin tanımadığı bir Alana giriş var. 

Niyetle başlanılan ve devam eden süreçte İnsan’ın kul olduğunu anlamaya çalışırız. Kul’un hayatı içinde karşılaştığı sorunlar ve engellerin sembollerle anlıtılıp, yine sembollerle, kulun teslimiyetini en güzel ifadelerle anlatmaya çalışan ibadettir Hac

Ve tabi ki, Hac’daki bu sembollerin güncellenmesi de çok önemli. Aksi halde, orada gördüğümüz insan yığınları, taş ve tuğla yığınlarından başka bir şey olmaz.

Hac ibadetinde, zaman, mekan, sembollerin her birinin ayrı ayrı anlamı vardır.  Kul’un bir program çerçevesinde, bir bölge içinde bir dizi haraketler yapılarak, yaratıcıya teslimiyetini göstermesi gerekir. Kul’un, temizlenerek hem bedenen hem ruhen hazır olduğunu ortaya koyması gerekir.

Bir inanç etrafında kenetlenen mümminlerin, yaradan karşısındaki teslimiyetlerini görmek gerekir. Tek renk, tek ses ve tek vücud olmanın altında yatanı da hissetmek gerekir.

Hac denilen bu ibadet, dünyanın bir farklı bölgesinden seçilmiş bir bölgesine gelmek, farklı  bölgeler farklı renkler ve farklı dillerin, tekleştiği, bütünleştiği bir ibadettir. Zenginlerin mallarını, çoluk çocuk sahiblerinin evlatlarını sevdiklerini geçici sürede olsa geride bırakarak, malda yalan mülkde yalan demenin adıdır Hac.

Günün zalimlerini tanımak ve onlara karşı dik duruşun, günün şeytanlarını görüp onlardan uzak olduğunu haykırmanın adıdır. Bu yüzden şeytan taşlama ritüelini iyi idrak etmek gerekir. Dünün şeytanı ile bu günün şeytanını ve şeytanların müslümanlara yönelik oyunlarını idrak etmenin bilincine varmanın adıdır Hac.

El ele verip, İslam dini etrafından, Hatem—ul Enbiya ve Rahmet-ul lil Alemin peygamberinin  izinde  gidildiğini  göstermek adına, kara taşın etrafında kenetlenmektir. Vahdet dediğimiz, birlik dediğimiz eylemlerin ne kadar güç kazandığını göstermesi içinde ideal bir  toplantı yeridir. Müslümanlar arasında, dayanışma ortamı,birbirlerini daha iyi tanıma alanıdır. Ümmet olmanın yeridir kısaca.

Dedik ya  hac, hem dil, hem beden ve hem malla yapılan ibadettir.  Hac, insanın hem beden hem ruhen eş zamanlı bütünleşerek Allah’a  teslimiyetini sağlayan ibadettir. Hem bedenen ve hem ruhen tevhidi  ibadettir. Fiziken ümmetin vahdetini sağlayan toplantı, cemaat ibadeti, ruhen bütün düşmanlara karşı dik duruşun, bütün şeytanlara karşı oluşu ortaya koyan toplumsal ibadettir.

Hac’da gönüllerin birbirine bağladığı kadar bedenler arasındaki farkların da anlamını yitirdiği yer olan Arafat, kul olarak hiçliğini, yaratıcının da kulun el açması karşısındaki lütfunun sergilendiği ibadet mahalli. Kısaca Meş’ar, Mina başlı başına yokluktan varlığın adı, “Bir”den, “Birliğe” varışın yeri.

Ümmet olmak, güç olmak ve gövde gösterisinde bulunmaktır aynı zamanda Hac.