Çocukların yalan söylemesinin altında yatan sebepler nelerdir


  Çocukların yalan
söylemesinin sebepleri nelerdir ve bunda anne ve babanın etkisi nedir? Anne-babalar
yalan söyleyen çocuk karşısında ne yapmalıdır?

Öncelikle anne ve
babalar yalan ve hayal gücünü ayırmalılar. 3-5 yaşındaki çocuklar gerçeği ve
hayal gücünü ayıramazlar. Hayal dünyaları çok geniştir. Bu yüzden duyduğu,
gördüğü her şeyi alıp hayal dünyasıyla süsler. Bu yaşlarda çocuğun söylediği
yalanlar hususunda endişelenmeye gerek yoktur.

Ceza almaktan,
kınanmaktan, şiddet görmekten korkan çocuk yalana başvurur. Anne ve babaların
çocuklar doğruyu söylediklerinde panik yapmadan süreci izlemeleri halinde,
çocuklarda bu davranış kalıcı olmayacaktır.

Çocuk ve Ergen Psikoloğu
Duygu Demirhan çocukların dikkat çekmek, cezadan  kaçınmak, bazı menfaatler elde etmek, ilgi
görmek, ona zor gelen bazı sorumluluklardan kurtulmak ve korkularından ötürü
yalan söyleyebildiğini belirtiyor.

7 yaşından sonra dikkat

Çocuk ve Ergen Psikoloğu
Duygu Demirhan beş yaş öncesi çocuklarda gerçek ve hayali ayırt
edememe,yaşanmamış olayları yaşanmış gibi anlatma,farklı ya da abartılı anlatma
normal karşılanması gerektiğini, bu durumun yalan olarak kabul edilmeyeceğini
söylüyor ve ekliyor: Özellikle bu abartılı anlatım 6-7 yaşına kadar devam
edebilir.

7 yaşından sonra çocuğun
hayalle gerçeği daha iyi ayırt etmesi ile bu tür davranışlar çocukların büyük
çoğunda azalır.Hayal gücü iyi olduğu için çeşitli senaryolar üreten çocuklar
resim, tiyatro veya yazı yazmak gibi çeşitli etkinliklere yönlendirilebilir.

Fakat ilkokul çağındaki
bir çocuğun artık muhakeme yeteneği ve soyut somut kavram algısı geliştiği için
gerçeği yansıtmayan söylemlerine yalan diyebiliriz.

Çocuklar neden yalan
söyler?

 “Çocuklar genel olarak; dikkat çekmek, cezadan
kaçınmak, bazı menfaatler elde etmek, ilgi görmek, ona zor gelen bazı
sorumluluklarından kurtulmak ve korkularından dolayı yalan söyleyebilirler”
diyen Demirhan çocuklarda yalan söyleme alışkanlıklarıyla ilgili şu bilgileri
veriyor:

 Aile içinde veya çevrede çok sık yalan
söyleniyor olması da çocuğun anne babasını model alarak yalan söyleme
davranışını kazanmasını ve bunu normalleştirmesini sağlar. Yani anne-babalar
yalan söyleme konusunda da model oluştururlar. Anne-babanın yalana başvurduğuna
tanık olan çocuk, yalan söylemeyi öğrenir.

 Eve gelmek isteyen misafire anne ve babanın
gerçeği söylemek yerine “akşam başka bir işimiz var” şeklinde yalan söylemesi
ve çocuğun buna şahit olması bile,ebeveynin çocuğunun yalan söylemesine zemin
hazırlamasına sebep olur.

 En çok endişe verici olan, çocuğun bir kazanç
elde etmek veya bir sorumluluktan kurtulmak için yalan söylemesi ve buna
çevresindekileri inandırdığını düşünmesidir.

 Mesela anne-babası ilgisiz olan bir çocuk,
yazılıdan kötü bir not aldığında nasılsa anne-babası okula gidip
araştırmayacağını bildiği için sınavdan iyi not aldığını rahatlıkla söyleyebilir
ve bu davranış süreklilik halini alıp ileride daha büyük yalanların
başlangıcını oluşturur.

Önlemek kolay,
iyileştirmek zor

 Duygu Demirhan yalan söyleme davranışını
iyileştirmenin önlemekten daha zor olduğunu söylüyor. Önemli olan, çocuğu
yalana itecek durumlara meydan vermemektir diyen Demirhan şöyle devam ediyor:

 ”Anne ve babalar çocuklarına model olduklarını
akıldan çıkarmamalı ve doğru model olmalıdırlar.Ebeveynin söyledikleri ile
davranışları arasında tutarlılık olmalıdır. Yalanın her türlüsüne karşı
olduğunuzu sadece çocuğu uyararak değil, yaşayarak, örnek olarak da göstermek
gerekir.

 Anne ve babalar çocuklarını çok iyi tanımalı
ve başaramayacağı şeyler istememelidirler.Çocukları kardeşi ve çevresindeki
diğer insanlar ile kıyaslamamak, aşırı otoriter ve baskıcı bir tutumla
yaklaşmamak,çocuğu tehdit etmemek yalanın önlenmesi için önemlidir.Çocukların
hangi durumlarda yalana başvurduğunu irdelemenin önemi unutulmamalıdır.”